Trang trí hoa văn gốm – tạo sự khác biệt cho mỗi loại gốm

Đôi khi những nét hoa văn trang trí có những ý nghĩa riêng của nó, đôi khi nó chỉ là trang trí. Nhiều hoa văn được sử dụng ngày nay là sự thích ứng trang trí của các hình dạng cụ thể mà từng có ý nghĩa đối với cả nhà sản xuất và người sử dụng. Như Susan Meller và Joost Elffers đã viết về Thiết kế Dệt may: Hai trăm năm Mẫu Châu Âu và Hoa Kỳ, các mẫu có ý nghĩa cụ thể khi khởi sự sau đó đi qua các nền văn hoá và phương pháp họa khác nhau. Khi không sử dụng, họ trở lại kho lưu trữ, chỉ để được luân hồi ở một nơi mới hoặc trong một phong cách mới, như cô giải thích "... như thể ý nghĩ của Carl [Jung của tập thể vô thức đã được thực hiện theo nghĩa đen trong này Lưu trữ hình dạng. "

Phỏng vấn từ một nghệ nhân chuyên trang trí hoa văn trên gốm “ Khi sử dụng mẫu như trang trí trong tác phẩm của tôi, tôi chọn loại rất chung chung, chẳng hạn như lặp lại các đường nét tạo sự liên tiếp, hoặc chỉ sử dụng một phần mẫu truyền thống. Tôi cũng sẽ chọn sử dụng một mẫu hoa cúc, các loài hoa khác nhau, hoặc lá để trơn trượt hoặc chạm khắc bằng dao X-Acto để cho phép dòng chảy.

Mỗi nét hoa văn trên gốm là mỗi cái nghệ thuật người nghệ nhân đã đặt vào

Thiện, cô gái trẻ hiện đang quản lý sản xuất, đưa chúng tôi đi một vòng quanh xưởng gốm tại ngoại ô Sài Gòn, cho biết vẽ gốm là một công việc vừa dễ nhưng cũng vô cùng khó. Những người muốn theo đuổi nghề này sẽ được rèn luyện trong ba tháng và sau đó bắt đầu thực hành trên xương gốm thật. Tuy nhiên, phải mất hàng năm trời họ mới được vẽ các họa tiết phức tạp. Và để có thể vẽ được những mẫu họa tiết mới, phức tạp, họ có thể phải trải qua cả thập kỷ đi theo nghề.

Chị Đoàn Minh Phượng, người sáng lập thương hiệu từng viết rằng: “Ai xem tranh cũng biết rằng cái hồn của bức vẽ nằm ở nét, và hồn của tranh nằm ở sự tương tác của các lớp màu với nhau và với nền của tranh”.

Gốm có thể coi là một loại “giấy” đặc biệt, xương gốm cứng, nhưng lại có độ thấm nhất định. Cái tinh tế của việc vẽ gốm chính là việc biết độ thấm của xương gốm, của mực vẽ đến đâu. Việc chọn loại mực vẽ nào cũng gây ảnh hưởng đến việc cách người ta vẽ lên gốm. Độ chìm nổi tinh tế của màu với men, sự tương tác của chúng là cái hồn của gốm. Thế nên, Thiện cho biết không phải cứ học mỹ thuật, biết vẽ trên giấy là có thể vẽ gốm, bản thân cô cũng bỏ cả nghề kiến trúc mình từng theo đuổi mà tới đây, ngồi học vẽ như một người mới bắt đầu, để rồi tình yêu với gốm giữ cô ở lại với xưởng của Authentique.

Là sản phẩm thủ công, không có sản phẩm gốm nào giống hệt nhau. Thiện cho biết đó cũng chính là điều mà cô thấy thú vị nhất ở vẽ gốm. Là người kiểm soát chất lượng sản phẩm, cô dần dần quan sát được cá tính riêng của mỗi người thợ vẽ: “Cũng là bông hoa ấy, nhưng có người vẽ nét thanh hơn, có người vẽ nét mạnh hơn, chỉ chút xíu thôi, nhưng cũng tạo nên tính cách của từng món đồ”.

Và tất nhiên, dù là một kiểu họa tiết, nhưng màu sắc của từng đợt sản phẩm cũng có cái riêng. Ngoài nồng độ của màu, thì cả việc chọn men phủ lên và độ nóng của lò cũng tạo ra sắc thái riêng của các sản phẩm. Tất nhiên, chính sự biến thiên liên tục, tạo ra được vẻ đẹp đa dạng, cái hồn riêng của mỗi món gốm ấy lại đi kèm với những rủi ro, không phải thử nghiệm nào cũng thành công.

Trở vào phòng khách, cô đặt lên trên bàn một chiếc bình họa tiết bách hoa, lấy cảm hứng từ một chiếc áo cưới kết đầy hoa. Đây là một trong những mẫu họa tiết đang được nhiều khách hàng yêu thích.

Đoàn Thành Nghĩa, người đã đi học nghề gốm cả ở Bát Tràng, Lái Thiêu, Bình Dương nói rằng người nghệ sĩ mỗi năm có thể tạo ra hai mẫu vẽ gốm đã là rất thành công rồi. Mẫu vẽ phải có cái duyên khi áp lên gốm, và để biết điều đó, chỉ có một cách là thử. Người sáng tác mẫu hoặc tự vẽ mẫu, hoặc phải trao đổi với thợ vẽ chính để vẽ thử lên xương gốm, sau đó còn phải trải qua nhiều lần điều chỉnh để tìm được một bố cục, một họa tiết ưng ý, hài hòa. Khi mẫu vẽ đã hoàn thành, chỉ có người thợ chính mới được thực hiện nó trên gốm. Khi đã thành thục, họ sẽ dạy lại cho những người thợ phụ.

Những nét vẽ hoa văn đòi hỏi sự tinh tế tuyệt đối 

Các nghệ nhân làm gốm thường sử dụng các mẫu hoa văn truyền thống cho việc tạo hình hoa văn trên bề mặt gốm,nó thường là những mẫu hoa văn đơn giản hay đôi khi những mẫu hoa văn ấy thể hiện những nét bình dị cho cuộc sống hằng ngày của con người. Sử dụng mẫu hoa văn được tạo ra bởi nền văn hoá khác nên được thực hiện có ý thức và cẩn thận để thực hiện các lựa chọn hiệu quả để nó thoải mái như là một phần của công việc. Nếu ý định không phải là để gọi một nền văn hoá hoặc kỷ nguyên cụ thể, tốt nhất nên sử dụng một phương pháp trang trí làm thay đổi hình dáng của khuôn mẫu đủ để nó không nhận ra ngay. Để cố ý gọi quá khứ sử dụng của mẫu, sử dụng một kỹ thuật như màn hình in hoặc decals in để sao chép nó một cách trung thực.